Paranoya yapmak veya paranoyak olmak ne anlama gelir?

tarihinde Damla , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Kişinin kendisini güvensiz, şüpheci ve sürekli olarak tehdit altında ve zarar göreceğini hissetmesine neden olan paranoyak düşünceler her ne kadar uç noktalarda olmadıkça toplumsal olarak ciddi bir zarara sebep olmasa da, paranoya hastalığına sahip olan kişi için günlük hayatını zindana çevirebilecek bir ruh hastalığıdır. Paranoid kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, zamanlarını her şeyi yorumlamak için harcarlar. Oldukça az bilinen ve bazen alay konusu olan bu patoloji, ılımlı ise kolay kolay fark edilmez. Çünkü paranoyaklık, kişilik bozukluğu yapısına bağlı olarak hastanın paranoyak olduğunu kabul etmesi zor olan bir hastalıktır. Peki paranoyak belirtileri nasıl anlarız? Paranoyanın ne gibi nedenleri olabilir? Ve paranoyaklık tedavi edilebilir mi?

Paranoya yapmak veya paranoyak olmak ne anlama gelir?

Özet

« Anlam bulmak istediğimizde onu mutlaka buluruz. Hatta bu paranoyanın başlangıcıdır. » 

Dominique Noguez


Paranoyak ne demek? Paranoyak kişiler nasıl anlaşılır?

Tıbbın kurucusu Hipokrat tarafından türetilmiş olan paranoya sözcüğü yunanca “para” = “dış” ve “noos” = “akıl” kelimesinden gelmektedir. Yani aklın dışında olmak.

Paranoya (hezeyan, sanrı) dış gerçeklikten doğru olmayan anlamlar çıkartma ve diğer insanların inanıp inanmadıklarını önemsemeden, mevcut düşüncenin doğru olduğuna dair kesin kanıtlar olmasına rağmen değişmeyen yanlış inanca denir.

Bu kişilik bozukluğunun paranoya kelimesi ile anılması zaten hastlık hakkında bir çok ipucu veriyor. Bir paranoyak, tüm durumları, kelimeleri, mimik ve davranışları yorumlar. Tek bir kelime, şüphe veya derin bir zulüm duygusu uyandırmak için yeterli olabilir. Diğer insanların hareketlerini küçültücü ve tehdit edici olarak algılayan aşırı duyarlılık halidir.

Bu yüzden paranoya çoğunlukla sosyal izolasyona neden olur. Ne de olsa paranoid kişilik bozukluğunda hastanın kimseye güvenemeyeceğini düşünmesi bu koşullarda gayet normaldir. Güvensizdirler, bu nedenle kendilerini dünyadan korumalıdırlar. Paranoyak insanlar genellikle öfke, korku, sosyal fobi veya kaygı bozukluğu yaşarlar. Bu onları zamanla kendilerini korumak için agresif yapabilmektedir. Tüm bunlara rağmen çevresinde arkadaşları var ise, onlar tarafından zararsız olarak kabul edilirler.

🧠 Bu nedenle şüpheci yaklaşma ve güvensizlik duygusu paranoyak insanların önemli bir özelliğidir. Beklenti içinde olmak da öyle. Gerçekten de düşünceleri ve korku ve kaygıları geleceğe yöneliktir, olabileceklerden korkarlar ve bu nedenle şiddetli saldırıları veya ihanetleri önceden tahmin etmeye çalışırlar.

🧠Bunu yapmak için, tiranlar gibi davranmaya meyillidirler. Herkes tarafından açıkça görülenler de dahil her şeyi kendileri yorumlarlar. Bazen gerçeği aramak adına başkalarını manipüle edecek veya onları özgürlüklerinden mahrum edecek kadar ileri gidebilirler. Eğer böyle ağır vakalarda onların istikametine gitmemekte direnir ve onunla inatlaşırsanız, o zaman size suçluluk duygusu ile karşılık verip size bilenebilirler.

İki tip paranoya bulunur.

  • Paranoyak Kişilik: Bu bir tür kişilik bozukluğudur, paranoyak düşünceler süreklidir ve bireyin kişiliğine tamamen entegredir.
  • Paranoid deliryum: Bu, mutlaka paranoyak olmayan bir kişiyi etkileyen bir akut paranoya dönemidir.

Paranoid kişilik bozukluğuna işaret eden belirtiler

  • Güvensizlik ve şüphe duygusu: bir paranoyak her zaman etrafındakilerin ona zarar vermeye çalıştığını düşünme eğilimindedir.
  • Yalan söyleme veya gizleme eğilimi: Söylediklerinin kendilerine karşı kullanılacağından korkan paranoyak kişi çok az sır verir.
  • Küskünlük ve kin tutma: affetmesi imkansızdır.
  • Saldırganlık: Öfke patlamaları ve saldırganlık onun davranışının bir parçasıdır, çünkü kendisini her zaman zulme uğramış, tehdit edilmiş, aşağılanmış hisseder.
  • Sosyal izolasyon: paranoyak bir kişinin, ailesi de dahil olmak üzere etrafındaki herkes hakkında şüpheleri vardır. Bu nedenle, sosyal bağlantıları sürdürmek onun için zordur.

Diğer paranoyak belirtiler de yukarıdakilerin yanı sıra dikkate alınmalıdır;

  • Uykusuzluk
  • İştahsızlık
  • Alkol ve madde tüketiminin artması
💡 Biliyor musunuz?
Paranoya, genellikle şehir hayatında daha sık görülürken, yaşlı ve depresyon mağduru insanları da daha sık etkileyebiliyor. Son olarak, erkeklerin genellikle kadınlardan daha fazla bu rahatsızlıktan etkilendiği bilimsel olarak kanıtlanmış.

Paranoya neden olur?

Paranoya bir çok nedene bağlı olarak gelişebilir.

Örneğin tetikleyici sebep genetik, biyolojik, nörolojik olabilir. (Alzheimer hastalığı, epilepsi, endokrin ve metabolik hastalıklar, vitamin yetmezlikleri, alkol ve madde kullanımı, beynin ön kısmında lezyonlar ve enfeksiyon, zehirlenmeler).

Aynı zamanda psikososyal sebepler de mümkün olabilir. (aşırı duyarlı kişilik yapısı,düşük benlik algısı, ilişkilerinde güven kaybı, sosyal izolasyon)

  • Ebeveyn etkisi: Çocukluk deneyimleri büyük bir rol oynayabilir. Dünyanın tehlikeli bir yer olduğuna ve insanların kaba olduğuna inanarak şüpheci ebeveynler tarafından yetiştirilen çocuklar için bu durum daha sonra paranoyanın temeli olabilir.
  • Sosyal bağlam: Paranoya, strese veya travmatik bir deneyime tepki olarak da gelişebilir.

Bazı organik beyin hastalıkları da paranoya ile ilişkilendirilebilir. (deliryum, demans, paranoid şizofreni, duygudurum bozuklukları, depresyon, bipolar bozukluk, narsistik kişilik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, borderline, hipokondriyak)

Özellikle dikkatli olmalısınız, çünkü bazen aşırı paranoya, şizofreni teşhisine yol açan bir semptom olarak kabul edilebilir.

Paranoya tedavisi var mıdır?

Ne yazık ki paranoyayı tedavi etmek çok zordur çünkü etkilenen kişi hasta hissetmez, kendini asla sorgulamaz ve her şeye karşı temkinlidir. Psikoterapinin ancak hasta tedaviyi kabul ederse etkili olabilmesinin nedeni budur. Bu durumda uzmanın beyindeki fonksiyonel bozukluğu hastaya göstererek ve ona durumu açıkça anlatarak hastaya ulaşması çok önemlidir.

Yazar notu: Paranoyak biri ile yaşamak

Bir paranoyak kişinin tedavi arama iradesine sahip olması nadirdir. Bu nedenle çevrenin rolü önemlidir. Ancak, paranoyak bir insanı rahatlatmak kolay değildir. Onu sakinleştirmek için, narsistçe tanınmasını sağlamalısınız ve hepsinden önemlisi asla onunla çelişmemeli veya ona yalan söylememelisiniz.
 
Paranoyak bir kişiliğe güven vermek çok fazla enerji gerektirir ve çevrelerindeki insanlar dikkate alınması gereken kırılgan bir psikolojik dayanıklılık sahibi olurlar. Bu nedenle, sırayla bir psikologdan yardım almaktan çekinmemelisiniz.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak

Doç. Dr. Fethi TURAN 

Kaleme alan
Damla, , Wengood yazarı

"Kahkahası ile meşhur, hayatı olabildiğince basit okuyan birisi..."

En yeni makaleler

🎁 Yeni Yıl Hediyeleri: Sevdiklerinizi Mutlu Edecek Öneriler

Yeni bir yılın heyecanı hepimizi sararken, sevdiklerimizi mutlu edecek hediyeler seçmek de bu dönemin en keyifli yanlarından biri. Ancak kime ne hediye alacağınızı seçmek bazen zorlayıcı olabilir. 🎄 Anneniz, babanız, sevgiliniz, kardeşleriniz ya da arkadaşlarınız için anlamlı ve yaratıcı hediye fikirleri mi arıyorsunuz? Endişelenmeyin! Bu yazıda, herkes için uygun ve kişiselleştirilmiş yeni yıl hediyesi önerilerini bulabilirsiniz.

Yeni Yıl Kararları: Kendinle Uyumlu Hedefler Nasıl Belirlenir?

Yeni bir yıl, yeni umutlar ve yeni başlangıçlar demektir. Ancak çoğu zaman, aldığımız kararlar birkaç hafta içinde unutuluyor. Peki, bu yıl farklı bir şey yapmaya ne dersiniz? Kendinizle uyumlu, sürdürülebilir hedefler belirleyerek hem kendinizi daha iyi hissedebilir hem de bu hedeflere ulaşabilirsiniz. İşte bu yazıda, yeni yıl kararlarınızı nasıl daha etkili hale getirebileceğinizi keşfedeceksiniz.

2025 Yılbaşını Aileyle Geçirmek: Unutulmaz Bir Akşam İçin İpuçları

2025 yılına girerken evde ailecek kutlama mı yapacaksınız? Yeni yıl gecesi herkes için özel ve anlamlı, hepimiz en iyi şekilde yılbaşını geçirmek istiyoruz. Aile içindeki farklı beklentiler, geçmişteki anlaşmazlıklar veya monotonluk hissi bu özel geceyi gölgeleyecekmiş gibi geliyor olabilir. Peki, yılbaşını daha keyifli ve anlamlı hale getirmek mümkün mü? Tabii ki mümkün! Bu yazıda, yılbaşını aileyle geçirirken hem eğlenmenizi hem de unutulmaz anılar biriktirmenizi sağlayacak öneriler sunuyoruz. Hazırsanız, yeni yıla pozitif bir başlangıç yapmanın yollarını birlikte keşfedelim! 🎉

Arkadaşlık testi soruları | 50 soru! ✅

Arkadaş çevremiz bizim için önemli bir sosyal destek alanını oluşturuyor. Arkadaşların seni ne kadar tanıyor? Veya sen arkadaşını ne kadar tanıyorsun? Hiç merak ettin mi? Arkadaşlıklarınızın ne durumda olduğunu öğrenmek veya birbirinizi daha iyi tanımak için çok etkili ve eğlenceli bir yöntem var: Arkadaşın ile birbirinizi yeniden keşfetmek ve yeniden bağ kurmak için 50 soruluk arkadaşlık testi ile tanışın! Ayrıca, arkadaşlarla paylaşmak için mükemmel bir test! 😊😉

Yılbaşını Tek Başına Geçirmek: Nasıl Keyifli Hale Gelir?

Eğer bu yılbaşını tek başınıza geçirecekseniz, üzülmek yerine bu zamanı kendinize ayırarak değerlendirebilirsiniz. Bu yazıda, yılbaşını yalnız geçirmenin neden kötü bir şey olmadığını, bu özel geceyi nasıl anlamlı hale getirebileceğinizi ve kendinizi mutlu etmek için neler yapabileceğinizi keşfedeceksiniz. Hazırsanız, yeni yıl ruhunu kucaklamaya başlayalım! 🎄✨

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest